Door Anne Brugts, content manager Story Terrace

Een museum voor vrijheid

Naast het voormalige Checkpoint Charlie, in een van de aan de straat grenzende appartementen, is het Mauermuseum gevestigd. Vanaf de oprichting in 1962 is het al een instituut voor vrijheidswerken en voor herdenking van de Berlijnse Muur. Alexandra Hildebrandt is de gedreven directeur van het museum en vertelt over de geschiedenis van het museum, de oprichter en haar ambities. 

Oprichter van het museum is Dr. Rainer Hildebrandt. Sinds de Tweede Wereldoorlog was hij actief als voorvechter van mensenrechten. Hij maakte onder andere naam met de publicatie van een lijst met 9.000 personen die door het Sovjet Regime waren opgepakt in Oost-Duitsland. De lijst was opgesteld in samenwerking met het Rode Kruis en de personen werden door het regime verdacht van verzet tegen het nieuwe regime. Zelf had hij in de Tweede Wereldoorlog zeventien maanden gevangen gezeten door verzetswerk tegen de nazi’s.

Samen in de strijd tegen de muur

Toen in 1962 begonnen werd met de bouw van de muur kwam Rainer gelijk in actie. In navolging van Gandhi wilde hij op geweldloze manier in opstand komen. Op de symbolische en strategische plek naast Check Point Charlie stichtte hij daartoe het Mauermuseum. Een symbool van verzet. Het museum was in de eerste jaren niet veel meer dan een appartement van 3 kamers waarin vluchtobjecten van Oost naar West tentoon werden gesteld. Naast het beheer van het museum hielp Rainer ook met de daadwerkelijke vlucht van burgers die uit Oost-Berlijn wilden ontsnappen.

De van oorsprong Oekrainse Hildebrandt was kunstenares. Eind jaren ’80 ondernam ze een reis naar West-Berlijn om haar schilderijen te exposeren. Het was de tijd van Gorbatsjov en met zijn Perestrojka beleid was het Westen voor haar als Oekraïense niet meer een illusie. Tijdens deze trip naar West-Berlijn ontmoette ze Rainer.

Ze raakte geïnspireerd door zijn bevlogen werk en zijn vaste overtuiging dat de Muur zou vallen. Toen ze na het korte bezoek weer terugkeerde naar Oekraine, bleef hij haar elke dag bellen. Drie maanden later keerde ze terug naar West-Berlijn, waar hij haar overhaalde om te blijven. Sindsdien heeft ze het werk in het museum samen met hem doorgezet tot zijn dood in 2004 op 90-jarige leeftijd.

Mensenrechten wereldwijd

Tegenwoordig richt het museum zich op de herdenking van de Muur, maar richt het ook de aandacht op wereldwijde mensenrechtenschennis. Ze vertellen de verhalen van politieke gevangen en activisten in onder meer Rusland, China, Cuba en Noord-Korea. Naast het verspreiden van hun gedachtegoed voorzien ze deze personen ook van financiële middelen en politieke steun. Zo hebben ze mede gezorgd voor de ontsnapping van de Russische mensenrechtenactivist en schrijver Mikhail Khodorkovsky.

Alexandra spreekt over een bewustwordingsbesef dat vrijheid geen vanzelfsprekendheid is. ‘Mensen die nu leven, nemen hun vrijheid klakkeloos aan alsof het een vast gegeven is. Maar dat is het niet. Er zijn mensen gestorven voor de vrijheid waarin wij nu leven.’ Daar wil ze mensen bewust van maken. Ook 25 jaar na dato. ‘Het museum is daarom volgens traditie 365 dagen per jaar geopend, van acht uur ’s ochtends tot tien uur ’s avonds. Het gedachtegoed kan zo altijd verspreid worden.’

Vijfentwintig jaar vrijheid

Bewustwording en memoreren, dat is waar het museum zich voor inzet. ‘We mogen nooit vergeten wat de muur was. Het was het meest verschrikkelijke gebouw dat je je kunt indenken. De muur van China scheidde mensen, maar was gericht op bescherming. De Berlijnse Muur was daarentegen puur en alleen gericht op het scheiden van mensen. Het leverde een gevangenis op. We moeten memoreren om een herhaling te voorkomen.’

Hoe blikt Alexandra terug op 25 jaar vrijheid? ‘Dat is geweldig en daar moeten we heel dankbaar voor zijn. Berlijn is samengegroeid en er zijn geen grenzen meer zichtbaar. Maar voor mij gaat komende 9 november slechts gedeeltelijk een speciale dag zijn. Eigenlijk ben ik ervan overtuigd dat elke dag weer een herdenking moet zijn. Maar uiteraard, dit is zeker een bijzonder jaar.’

 _________

Over ons: Story Terrace helpt klanten om samen met een professionele schrijver persoonlijke verhalen vast te leggen in prachtige boeken. Onze schrijvers hebben diverse achtergronden en interesses, maar delen één passie: het weergeven van personen aan de hand van beeldende anekdotes en levendige verhalen.

Voor meer informatie over het laten opschrijven van verhalen, stuur een e-mail naar info@ of neem contact op via ons contactformulier.

Deze maand vieren we dat het 25 jaar gelden is dat de Berlijnse Muur viel. Wat is jouw herinnering aan deze historische gebeurtenis?