Door Sanne Offringa, gastschrijver Story Terrace
Inside story: De val van de muur vanuit de taxi
Wolf is al 32 jaar taxichauffeur in Berlijn. Op de avond van 9 november 1989 was hij aan het werk. Via zijn autoradio hoorde hij de beroemde speech van DDR-politicus Günter Schabowski waaruit bleek dat de muur gevallen was. Per direct.
‘De val van de muur kwam voor de hele stad als een complete verrassing. De mensen waren zo ongelooflijk blij, zowel de Oost-Berlijners als de West-Berlijners. Ik had het gevoel dat ik in een film zat, of in een droom.’
Kurfürstendamm november 1989
Er ontstond een waar volksfeest. Oost-Berlijners hadden decennialang niet naar Kurfürstendamm, de bekendste winkelstraat van Berlijn, gekund en trokken nu massaal naar die plek. Wolfs taxi zat continu afgeladen vol met mensen die er naartoe wilden. Op een bepaald moment heeft hij zijn taxi bij de Kurfürstendamm aan de kant gezet en vanaf het dak het tafereel gadegeslagen. ‘Er waren zoveel mensen op de been, ik waande me middenin een grote Chinese stad. Alle bars, restaurants, ja zelfs vijfsterrenhotels openden hun deuren en voorzagen de meute van gratis champagne. Iedereen was zo ontzettend euforisch, het deed er even niet toe wat zo’n fles champagne had kunnen opbrengen.’
Marble jeans
De Berlijnse muur werd gebouwd om te voorkomen dat grote stromen mensen van het communistische, arme Oost-Berlijn, dat onderdeel was van de DDR, konden vluchten naar West-Berlijn, dat onderdeel was van de veel welvarendere en rijkere BRD. Toen Wolf begin jaren ’80 naar Berlijn kwam, stond de muur er al geruime tijd. Regelmatig bezocht hij vrienden in Oost-Berlijn. Hij moest dan eerst naar een van de controleposten via welke West-Berlijners naar Oost-Berlijn mochten. Voor 25 Deutsche Mark kreeg hij dan een visum dat geldig was tot middernacht.
Wat opviel in Oost-Berlijn was de kleding. De Oost-Berlijners liepen in stonewashed spijkerbroeken die van zulke slechte kwaliteit waren dat de broeken na drie keer wassen bijna wit waren. Gekscherend werden die broeken ‘marble jeans’ genoemd. Ook werd kleding slechts in een paar kleuren geproduceerd. Bijna iedereen zag er daarom hetzelfde uit. Katoen was er niet: bijna alles was van polyester. Wolf schafte eens zo’n typisch Oost-Duits polyester jack aan en deed dat dan aan als hij naar Oost-Berlijn ging. Werd hij met dat jack wel eens voor een Oost-Duitser aangezien? ‘Nee’, zegt hij, ‘meestal niet. Mijn accent verraadde me altijd. Komend uit Hannover spreek ik namelijk accentloos Duits. Terwijl Oost-Duitsers een geheel eigen taalgebruik hadden met woorden die in West-Duitsland niet gebruikt werden. Zo werd kip door de Oost-Duitsers Broiler genoemd – een verbastering vanuit het Engels – en niet Hähnchen, zoals wij in het Westen deden.’
Boter vermengd met water
Het contrast tussen Oost- en West-Berlijn was enorm. In Oost-Berlijn had iedereen geheel naar communistische traditie wel een baan, maar toch heerste er grote armoede. In de winter waren er in de winkels bijna geen groenten te krijgen. Boter was wel te koop, maar was voor 50 procent aangelengd met water. Bier en schnapps waren daarentegen onbeperkt voorradig. Zo werd het volk enigszins in toom gehouden. ‘Oost-Berlijn was in economisch opzicht kapot. Als er in Oost-Berlijn een baby werd geboren, bestelden de ouders meteen na de geboorte een auto voor het kindje. Zo lang waren de wachtlijsten voor zelfs een eenvoudige auto.’
Geen bomen in Oost-Berlijn
Wolf rijdt nog steeds elke dag met plezier door zijn geliefde Berlijn en vervoert voornamelijk vaste, zakelijke klanten. Velen van hen kent hij al tien of vijftien jaar. Wolf werd geboren in Hannover en heeft altijd een grote fascinatie voor geschiedenis gehad. Toen hij 36 jaar geleden in Berlijn neerstreek was hij meteen verkocht. Het rauwe van de stad, haar historie en zelfs de muur intrigeerden hem mateloos. 
Als hij vandaag de dag mensen rondrijdt in zijn taxi wordt hem regelmatig gevraagd welk deel van de stad het oude Oost-Berlijn is. Voor een oplettende kijker blijkt dit duidelijk zichtbaar te zijn. ‘Als je door het hedendaagse Berlijn rijdt, kun je precies zien waar Oost-Berlijn was. In Oost-Berlijn stonden namelijk geen bomen. In West-Berlijn juist wel. Berlijn als geheel is niet voor niets een van de groenste steden van de wereld. De afwezigheid van bomen in Oost-Berlijn heeft een duidelijke historische reden. In 1949 was er een zeer strenge winter in Duitsland. Temperaturen van min 20 graden waren niet ondenkbaar. De muur stond er toen nog niet – die zou pas in 1961 gebouwd worden – , maar Oost-Berlijn was wel reeds sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog in handen van de Sovjet-Unie. De Russen hebben in die strenge winter van ‘49 alle in Oost-Berlijn aanwezige bomen gekapt en gebruikt als brandhout.’
Na de val van de muur heeft de wederopbouw van Oost-Berlijn jaren in beslag genomen. Nog steeds is het verschil tussen Oost- en West-Berlijn enigszins zichtbaar. Hoe het ook zij, Wolf is altijd gek op zijn stad geweest, met en zonder muur.
________
Over de auteur: Sanne liet haar leven als advocaat en fiscalist achter zich om zich op haar schrijfambities te focussen. Ze schrijft nu voor onder meer het bedrijfsleven en in verschillende magazines.
Over ons: Story Terrace helpt klanten om samen met een professionele schrijver persoonlijke verhalen vast te leggen in prachtige boeken. Onze schrijvers hebben diverse achtergronden en interesses, maar delen één passie: het weergeven van personen aan de hand van beeldende anekdotes en levendige verhalen.
Voor meer informatie over het laten opschrijven van verhalen, stuur een e-mail naar info@ of neem contact op via ons contactformulier.
Deze maand vieren we dat het 25 jaar gelden is dat de Berlijnse Muur viel. Lees ook ons artikel Een Museum voor Vrijheid over het Mauerhaus museum in Berlijn. Wat is jouw herinnering aan deze historische gebeurtenis?
